Persberichten

We kiezen steeds vaker bewust voor niet-alcoholische dranken, kortweg ‘NAB’s’ – dus ook voor de eindejaarsfeesten. Maar dat wil niet zeggen dat we inboeten op smaak of feestelijkheid. “We willen ook bij frisdranken en waters evengoed complexe, niet te zoete smaken, liefst geïnfuseerd met kruiden, fruit, bessen of schillen, én op een even stijlvolle manier geserveerd”, analyseert trendwatcher Herman Konings op vraag van VIWF, de sectorfederatie van frisdrank- en waterproducenten.

Binnenkort wordt er weer volop feestelijk geklonken op het nieuwe jaar. Maar onze glaasjes bubbels zijn steeds vaker bewust ‘NAB’s’ – of ‘Non Alcoholic Beverages’. Vooral bij 18-34-jarigen. Bijna een vijfde van de -34-jarigen kiest zo goed als altijd voor niet-alcoholische alternatieven. En nog eens eenzelfde percentage wil hier de komende maanden meer voor kiezen*. Ook als we kijken naar internationale tendenzen in bijvoorbeeld de VS, UK en Brazilië, is de opkomst van NAB’s heel duidelijk.

Al wil dat niet zeggen dat we willen inboeten op de smaak of de feestelijke ervaring. Zeker voor de feesten mag het wel wat hipper en complexer zijn. Ook voor BOBs en BOBettes.

Instagrammable

Een eerste voorwaarde is dat de ‘NAB’ stijlvol geserveerd wordt. Zo ‘instagrammable’ mogelijk. “Dit sociale en psychologische aspect van onze dranken is niet te onderschatten”, legt Herman Konings uit. “Ook NAB’s willen we dus in een mooi wijn- of cocktailglas, vaak met de smaakmakers – zoals bessen, peperbolletjes, … – er nog in als extra touch. We willen namelijk even stijlvol met ons drankje op de feestfoto’s staan.”

Maar het allerbelangrijkste blijft de smaak. “We willen meer dan een vlakke, zoete smaak. Het mag complexer en gesofisticeerder. We zoeken hiervoor vooral inspiratie in de natuur, zoals kruiden, wortels, bessen, bladeren, schillen… maar zelfs ook pepers voor een echte kick. Deze smaakmakers kunnen dan gefermenteerd of gedroogd en geïnfuseerd worden in water of frisdrank”, geeft Herman Konings aan. “Zo wordt er in de Verenigde Staten op dit moment bijvoorbeeld geëxperimenteerd met ‘wijnwater’, water met de schil van druiven.”

Uit een bevraging van sectorfederatie VIWF bij 1.000 Belgen dit jaar, kwam dit ook naar voren. Hier scoorden bijvoorbeeld gember (14%), tropische fruitmix (18%) en mixen van verschillende smaken (12%) even goed of hoger dan traditionelere toevoegingen zoals munt (16%), framboos (15%) of kers (12%). “Met deze specialere smaken kunnen ook NAB’s ons feestmenu naar een hoger niveau tillen. Dit zorgt voor een geweldige verbreding van de food- en drinkpairing. We creëren zo oneindig veel extra combinaties. Een enorme opportuniteit voor de drankensector”, aldus Herman Konings.

Nutritioneel

Maar niet alleen de smaak, ook de nutritionele en gezondheidseffecten van de extra smaakmakers in onze dranken spelen een grote rol. “Zo kiezen we zien we bijvoorbeeld vaker voor suikervrije of -arme alternatieven. En voor dranken wordt er internationaal bijvoorbeeld geëxperimenteerd met natuurlijke ‘nootropics’ – stoffen die de hersenactiviteit stimuleren, met enzymen die de darmflora herstellen en antioxidanten om het immuunsysteem te boosten. In de UK duiken nu bijvoorbeeld drankjes op met pepermunt en drop of delen van de Afrikaanse ashwagandha-plant die op basis van wetenschappelijk onderzoek claimen voor meer focus en helderheid te zorgen. We kijken ook met veel meer aandacht naar de herkomst, natuurlijkheid en puurheid van alle ingrediënten.”

“Zeker voor de feesten zijn dit soort natuurlijke boosters uiteraard interessant om een fijne avond te beleven met lekkere maar gezonde drankjes”, besluit Herman Konings.

*Preventiebarometer Sciensano 2022

We steken steeds vaker de grens over om te besparen op dagdagelijkse producten. Zeker voor onze dranken is dit het geval. Ons land heft immers, bovenop de BTW en normale accijnzen, nog een verpakkingsheffing en zogenaamde ‘suikertaks’ (die ook geldt op dranken met geen suiker of zoetstoffen zoals gearomatiseerde waters). Liefst 37% van de Belgen geeft dan ook aan dranken in onze buurlanden te kopen. Bijna 1 op de 8 zelfs minstens elke maand, zo blijkt uit een bevraging van de sectorvereniging van de Belgische water- en frisdrankindustrie VIWF bij 1000 Belgen*. “De suikertaks streeft dus compleet zijn doel voorbij en onze Belgische taksenlasagne zorgt ervoor dat zowel onze bedrijven als de overheid inkomsten mislopen”, concludeert VIWF-voorzitter Bart Peeters.

Hoewel de smaak voor de Belg veruit de doorslaggevende factor blijft om een drankje te kopen (45%), hebben ook de stijgende prijzen wel degelijk invloed op het aankoopgedrag:  de afgelopen maanden winkelden velen een pak prijsbewuster. Zo kijken we meer naar promoties (25%), consumeren minder (21%) of kiezen goedkopere alternatieven (15%). Maar de meest opvallende manier om te besparen is de dranken aan te kopen over de grens. Liefst vier op de tien Belgen geven aan dit te doen. En zelfs niet alleen mensen die in de grensregio’s wonen, ook vanuit bijvoorbeeld Brussel zijn er veel mensen die geregeld in onze buurlanden gaan winkelen. 11,4% maakt zelfs minstens elke maand een shoppingtripje over de grens. Bij jongeren (-34 jaar) is dat liefst 17,2% en 5,2% van hen doen dit zelfs wekelijks. “Het is dan ook een feit dat onze dranken in België duurder zijn dan in de omringende landen sinds ons land naast de verpakkingsheffing in 2015 een extra taks op gezoete dranken heeft ingevoerd. Nemen we bijvoorbeeld een fles frisdrank van 1,5l waarvoor je in België (Carrefour) 1,53 €/liter betaalt; in Nederland vind je dezelfde fles aan 1,27 €/l (dat is 17% minder duur); in Duitsland betaal je daarvoor (bij REWE) slechts 0,99 €/l of  35% minder, en in Frankrijk (Auchan) betaal je afhankelijk van de fles hetzij 1,08 €/l (voor een 1,75 liter fles), dat is 29% minder, of 1,22 €/l (voor een 1,25 liter fles) dat is 20% minder. Dergelijke hoge accijnzen hollen de koopkracht uit, zeker voor de lagere inkomens”, legt VIWF-voorzitter Bart Peeters uit.

Suikertaks streeft doel voorbij

Zo’n 55% van de Belgen vindt dan ook dat met name de suikertaks zijn doel voorbijstreeft en niet zorgt voor een gezondere consumptie. “Deze taks wordt geheven op alle dranken die suiker of zoetstoffen bevatten – dus ook light varianten, thees, koffies en ook waters met een smaakje die zelfs geen suikers of zoetstoffen bevat. Ze moedigt consumenten dus niet aan om hun suikerinname te beperken en voor caloriearme alternatieven te kiezen, wat nochtans de bedoeling was. Integendeel, het drijft enkel onze Belgische prijzen op en zorgt er dus voor dat mensen gewoon over de grens hun dranken gaan kopen, wat een stevige aderlating is voor onze Belgische drankenindustrie maar ook voor de Belgische staatskas”, geeft Bart Peeters aan. “Als we in onze bevraging zien dat de Belg gemiddeld 50 euro per maand uitgeeft aan niet-alcoholische dranken en meer dan een tiende minstens één keer per maand over de grens aankoopt, vloeit er zo dus heel wat geld naar het buitenland. Dit betekent dus dat we heel wat inkomsten mislopen, zowel voor de drankenproducenten en retailers als voor de overheid.”

“Met andere woorden: niet alleen de koopkracht van gezinnen, maar ook de concurrentiekracht van Belgische bedrijven krijgt zware klappen door de hogere belastingen.

Uit GfK cijfers blijkt dat in de afgelopen 5 jaar (van 2017 tot en met 2021) onze bedrijven zo’n 369 miljoen Euro omzet aan hun neus hebben zien voorbijgaan door de grensaankopen. Minder omzet betekent minder investeringen, minder aanwervingen en lagere tewerkstelling. Aangezien de Belgische verbruiksbelasting ongeveer 45% bedraagt van de winkelprijs, heeft de overheid meteen over dezelfde periode meer dan 166 miljoen Euro aan inkomsten misgelopen. En daar zitten dan nog twee corona-jaren bij.”

VIWF pleit er dan ook voor om de heffingen te herbekijken. De sectorfederatie kijkt dan vooral naar een shift in de taxering die de inkomsten optimaliseert en een win-win-win kan opleveren voor iedereen, i.e., de consument, de Belgische drankenindustrie en de staatskas. “Door de accijnzen te verlagen, dichten we de kloof met de buurlanden, waardoor grensaankopen minder aantrekkelijk worden en we dus zo meer Belgische aankopen stimuleren. Dit compenseert voor de overheid de lagere taxering, zorgt voor meer inkomsten voor onze Belgische producenten én levert meer comfort op voor de consument”, concludeert Bart Peeters.

*Bevraging uitgevoerd door onafhankelijk onderzoeksbureau iVOX in juni 2022

Perscontact

Karen Sleurs

Co-founder communicatiebureau Wyngs

Tel 0485 28 73 52

Email karen@wyngs.be

Twaalf partners uit de dranken-, voedingssector en horeca roepen gezamenlijk op om de overheidsmaatregelen die gelden in openbare plaatsen, zoals cafés en restaurants, zo goed mogelijk na te leven. Ze nodigen horecaliefhebbers uit om met de hashtag #TournéeSociale deze boodschap mee uit te dragen. Zo zorgen we er samen voor dat cafés en restaurants niet alleen een gezellige, maar ook een veilige ontmoetingsplek kunnen blijven in een anders donkere winterperiode.

Naarmate de dagen korter en kouder worden, snakt iedereen naar meer gezelligheid. Na een maandenlange sluiting heeft de horeca en voedings- en drankensector geïnvesteerd in het creëren van een veilige omgeving, waarin mensen elkaar op een gecontroleerde en coronaproof manier kunnen ontmoeten.

Om van die warmte en vrijheid te kunnen blijven genieten is het uitermate belangrijk dat het bezoek aan cafés en restaurants op een verantwoorde wijze blijft gebeuren. Daarom roepen de partners op om de overheidsmaatregelen zo goed mogelijk te blijven opvolgen en je regelmatig te laten testen.

Door het gebruik van de hashtag #TournéeSociale kunnen horecaliefhebbers deze boodschap mee uitdragen en er samen voor zorgen dat de horeca zijn rol als veilige ontmoetingsplek kan blijven vervullen, ook tijdens de eindejaarperiode. ‘Tournée’ verwijst naar gezelligheid en vrijgevigheid, ‘sociale’ wijst dan weer op het belang van samen de regels respecteren. Want wie dat niet doet brengt anderen in gevaar.
De campagne werd een eerste keer gelanceerd op 8 mei naar aanleiding van de heropening van de terrasjes. Met deze heruitgave wil de volledige sector opnieuw het belang van verantwoord bezoek benadrukken. Alle deelnemende partners zullen daarom ook een poster verspreiden met de hashtag en de vier belangrijkste boodschappen:

1. Help horeca-uitbaters en -personeel door spontaan je Covid Safe Ticket (CST) te tonen bij aankomst. Laat je ook regelmatig testen.
2. Respecteer de maatregelen: eten en drinken doe je zittend, zodra je rechtstaat moet je een mondmasker dragen en respecteer de openingsuren.
3. Houd voldoende afstand: bewaar 1,5 meter afstand waar mogelijk. Probeer dus niet om tafels bij elkaar te schuiven als je een bekende tegenkomt.
4. Geniet met mate: als je voor een frisse pint, een glas wijn of een cocktail kiest, wissel dan regelmatig eens af met een niet-alcoholisch alternatief.

#TournéeSociale is een initiatief van Vinum Et Spiritus (de Belgische federatie van wijn en gedistilleerd), Fevia (de federatie van de Belgische voedingsindustrie), FEBED (de Federatie van Belgische Drankenhandelaars), Belgische Brouwers, VIWF (de sectorvereniging van de Belgische water- en frisdrankenindustrie), Horeca Vlaanderen, Horeca Brussel , Horeca Wallonie, Comeos, Unizo, UCM en Event Confederation.

Verschillende media hebben recent bericht over cijfers die Eurostat publiceerde over de frequentie van frisdrankconsumptie . Uit deze cijfers blijkt dat deze frequentie het hoogst is in België. Maar dit zegt niets over hoeveel frisdrank effectief gedronken wordt en nog minder over de inname van de hoeveelheid suiker.

Hoe moeten we deze cijfers interpreteren?
– Frequentie zegt niets over hoeveelheid / volume. Zo is in Duitsland de hoeveelheid frisdrank die gedronken wordt een stuk groter dan in België: 145 liter per persoon per jaar vs. 130 liter per persoon per jaar in BE.
– Cijfers van de Belgische overheid tonen aan dat de gedronken hoeveelheid met 15% verminderd is in 10 jaar, hoewel de frequentie van consumptie gelijk is gebleven
– De hoeveelheid suiker in frisdranken is in België met 35% gedaald sinds 2000.
– Eurostat cijfers tonen aan dat België op vlak van overgewicht beter scoort dan vele landen met een lagere consumptie van frisdranken.

Frequentie zegt niets over geconsumeerde hoeveelheid
De cijfers van Eurostat hebben betrekking op de jaren 2018-2019. Als we kijken naar het volume frisdrank voor 2019, dan stellen we vast dat in een aantal landen, de bevolking misschien wel een lagere consumptiefrequentie heeft dan in België, maar dat de ingenomen hoeveelheid hoger ligt dan bij ons.

Belgische Voedselconsumptiepeiling toont aan dat consumptie afneemt
In 2014 heeft de Belgische overheid een Voedselconsumptiepeiling uitgevoerd . Ook hier is gekeken naar de consumptiefrequentie van frisdranken, maar ook naar de ingenomen hoeveelheid.
Waar de frequentie ongeveer overeenkomt met de cijfers van Eurostat (18% van de Belgische bevolking consumeert dagelijks frisdrank), stellen de onderzoekers vast dat de frequentie van consumptie ongewijzigd is ten opzichte van de bevraging uit 2004, maar dat de hoeveelheid frisdrank met 15% is afgenomen tussen 2004 en 2014.
Voor de Belgische Voedselconsumptiepeiling gebeurde de bevraging door getrainde diëtisten, de cijfers van Eurostat zijn daarentegen gebaseerd op zelfrapportering.

Eurostat cijfers over overgewicht
Samen met de cijfers over frequentie van frisdrankconsumptie heeft Eurostat ook cijfers gepubliceerd over overgewicht in Europa . Uit deze cijfers blijkt dat België hier vaak veel beter uitkomt dan landen met een lagere frequentie van frisdrankconsumptie.

Uit deze cijfers blijkt duidelijk dat er helemaal geen verband is tussen de consumptie van frisdrank enerzijds en het aandeel van de bevolking met overgewicht anderzijds.

Productsamenstelling
Sinds 2000 is de hoeveelheid suiker in frisdranken op de Belgische markt met 35% gedaald. De bedrijven hebben zich bovendien geëngageerd om die hoeveelheid suiker nog eens met 7% te laten dalen tegen 2025 . Zo is het aandeel light- en zero frisdranken in België veel groter dan in veel andere landen:

De sector blijft zich inzetten om consumenten te laten genieten van frisdranken zij het in kleinere porties en met dranken die minder of geen suiker bevatten.

Ook de producenten van niet alcoholische dranken hebben in 2020 rode cijfers in hun boeken geschreven. Het coronavirus heeft zijn sporen nagelaten op zowel het totale volume als de omzet van de leden van VIWF. In vergelijking met 2019 is het volume op de Belgische markt met 12% gedaald, wat overeenkomt met 200 miljoen liter minder. De impact van de sluiting van cafés en restaurants, de afgelasting van alle evenementen en de sterke beperking van het hele out-of-home segment laten dus diepe sporen na. Daarom is het belangrijk dat ook de toeleveranciers aan de horeca kunnen genieten van de nodige ondersteuningsmaatregelen van de overheid, zoals de verlaging van de btw op voeding en drank naar 6% in de horeca. Tenslotte is er nood aan perspectief zodat de productie kan worden afgestemd op een geleidelijke heropening van de horeca in alle veiligheid.

“Dankzij de inzet van al onze medewerkers zijn de bedrijven uit de sector erin geslaagd te blijven produceren tijdens de coronacrisis. De bevoorrading van de winkels is dus nooit in het gedrang gekomen.” zegt Bart Peeters, voorzitter van VIWF. “Maar de impact is toch groot, zeker voor die bedrijven die sterk afhankelijk zijn van de horeca. Daarom blijft het belangrijk dat bedrijven kunnen rekenen op de nodige steunmaatregelen vanuit de overheid.”

12% minder volume: impact sluiting horeca is groot 

De sluiting van de horeca is in de eerste plaats een ramp voor de sector zelf, maar de gevolgen op de producenten van waters en frisdranken, belangrijke toeleveranciers van deze sector, zijn dus groot. De cijfers* laten duidelijk zien dat de verliezen in het out-of-home kanaal helemaal niet gecompenseerd worden door een eventuele stijging van de verkoop in supermarkten. Omzetverliezen tot 10% zijn jammer genoeg meer de regel dan de uitzondering. Dat laatste hangt trouwens zeer sterk af van bedrijf tot bedrijf. Bedrijven die heel sterk gericht zijn op de horeca en slechts in beperkte mate aanwezig zijn in de retail, zagen hun verliezen nog veel sterker oplopen.

“Het kernkabinet heeft beslist om de btw op dranken in de horeca te verlagen tot 6% tot eind september, we juichen deze beslissing toe” vervolgt Bart Peeters, “maar het blijft nodig om ook voor de toeleveranciers te zorgen voor een compensatie voor het geleden omzetverlies op de horeca-activiteiten. En bij voorkeur gebeurt dit op een uniforme manier voor heel België.”

Na jaren van groei krijgen de volumes van de leden van VIWF voor het tweede jaar op rij een daling te verwerken. De eerste daling van 3,56% was het rechtstreekse gevolg van de verdubbeling van de accijnzen op frisdranken, de zgn. gezondheidstaks. Deze accijnsverhoging heeft enkel en alleen geleid tot een stijging van de grensaankopen, voornamelijk naar Frankrijk en in Nederland, wat dus negatief was voor de Belgische producenten van frisdranken en waters. Het consumptiegedrag van de consument is echter niet veranderd door de accijnsverhoging.

Tijdens het coronajaar 2020 heeft deze daling zich verdergezet. De sluiting van de horeca en de afgelasting van alle evenementen en festivals heeft gezorgd voor een daling met bijna 12%.

Accijnsinkomsten 6% lager dan vorig jaar

De accijnsinkomsten* voor 2020, die enkel betrekking hebben op de frisdranken, bevestigen deze negatieve impact: enkel tijdens de maand maart werd meer frisdrank verkocht dan het jaar ervoor, en dit als gevolg van het hamsteren bij het begin van de eerste lockdown. In juni waren de grenzen dicht en zien we dat de achterstand gedeeltelijk werd ingelopen. Maar vanaf de heropening van de grenzen begin juli, is de achterstand terug toegenomen om eind december met een tekort van meer dan 6% af te sluiten.

Grensaankopen

Door het fiscale beleid van de Belgische overheid zijn frisdranken en water een stuk duurder in België dan in de buurlanden. De consumenten hebben dus snel de weg gevonden naar winkels net over de grens. Dit fenomeen werd nog versterkt door de sterke stijging van de accijnzen in 2018.

Bart Peeters: “Na de eerste lockdown hebben we gezien dat de consument snel opnieuw zijn oude gewoontes herneemt en over de grens trekt om water en frisdranken te gaan kopen. Zowel de bedrijven als de overheid verliezen hierdoor inkomsten. Het is duidelijk dat een structurele aanpak van de fiscaliteit nodig is om hier iets aan te doen: een daling van de accijnzen kan ervoor zorgen dat de Belg terug meer in eigen land koopt en kan zo zelfs aanleiding zijn tot een stijging van de inkomsten voor de overheid.”

De sluiting van de grenzen tijdens de eerste lockdown liet een sterke daling zien van deze grensaankopen, en een stijging van de aankopen op de binnenlandse markt. Jammer genoeg is de consument hervallen van zodra de grenzen terug opengingen begin juli. Tijdens de 2de lockdown zijn de grenzen niet dicht, waardoor de impact veel beperkter is gebleven.

Dankzij de grote inzet van alle medewerkers en de steunmaatregelen van de overheid, zijn de leden van VIWF erin geslaagd de consumenten zonder onderbreking te bevoorraden, waardoor deze ook tijdens de moeilijkste momenten hun lievelingsproducten konden terugvinden in de schappen van de supermarkten. De bedrijven hebben ook zwaar geïnvesteerd om veilige omstandigheden voor hun medewerkers te garanderen. Het is daarom belangrijk dat de bedrijven uit onze sector kunnen genieten van steunmaatregelen, zowel in de aanloop naar de heropening van de horeca als in de periode erna. En een herziening van de fiscaliteit blijft noodzakelijk om de grensaankopen een halt toe te roepen.

Voor het volledige tabellenrapport, klik hier.*

*Deze link bevat een ZIP-file met 5 bestanden (cijfers totaal volume NL en FR, accijnsinkomsten NL en FR, volledig tabellenrapport).

Het Koninklijk Verbond van de Industrie van Waters en Frisdranken (VIWF) bevroeg in september 1.000 Belgen over hun eet- en drinkgewoonten. Bijna 40% van de respondenten verklaarde omwille van de coronacrisis gezonder te eten en te drinken. 29,1% van de Belgen kiest er bovendien voor om minder suiker te consumeren. De meerderheid van wie de suikerconsumptie terugschroeft, doet dit door suikerhoudende frisdranken te vervangen door gearomatiseerde waters, water en suikervrije frisdranken. De coronacrisis heeft hiermee een bestaande consumententrend nog versterkt.

39,3% van de Belgen heeft er omwille van de coronacrisis voor gekozen extra te letten op gezonde voeding. Een kleinere groep, maar nog steeds een aanzienlijk deel van de bevolking (29,1%), consumeert nu minder suiker dan voorheen. De meerderheid (59,5%) van wie minder suiker consumeert doet dit in de eerste plaats door minder of geen gesuikerde frisdranken te drinken. Die gesuikerde frisdranken worden dan vervangen door vooral water en gearomatiseerd water (67,8%), frisdranken zonder suiker (32,1%) en koffie en thee (24,5%). Slechts 9,9% van de respondenten die aangeven dat ze minder gesuikerde frisdranken drinken, is ook echt helemaal gestopt met de consumptie ervan.

“We stellen vast dat bijna 40% van de Belgen aangeeft zijn voedingsgewoontes aan te passen als gevolg van de coronacrisis. Het brede gamma aan producten die onze bedrijven aanbieden kan hen hierbij zeker helpen. De leden van VIWF hebben de voorbije jaren sterk ingezet om meer producten op de markt te brengen die minder of zelfs helemaal geen suiker bevatten, en dat blijft ook een van de prioriteiten voor de komende jaren”, zegt Bart Peeters, voorzitter van VIWF.

Alternatieven in overschot

De afgelopen 10 jaar zijn de natuurlijke mineraalwaters, gearomatiseerde waters, suikervrije en suikerarme frisdranken aan een gestage opmars bezig. Sinds 2015 is de consumptie van natuurlijk mineraalwater en bronwater groter dan die van frisdranken.

Reeds 40% van alle bruisende frisdranken (type limonades en cola’s) is light/zero. Hiermee komt België op de 5de plaats in Europa en moeten we enkel Finland, Noorwegen, Ierland en het Verenigd Koninkrijk laten voorgaan.

“De stijgende populariteit van de waters en de suikervrije frisdranken is niet nieuw. Als sector juichen we toe dat mensen bewuste keuzes maken op het vlak van hun gezondheid. Onze leden-fabrikanten hebben een kwaliteitsvol aanbod van producten dat iedereen in de mogelijkheid stelt de keuzes te maken die ze wenselijk of noodzakelijk achten. Deze inspanningen passen in het kader van het Convenant Evenwichtige Voeding waartoe onze leden zich hebben verbonden. Tussen 2012 en 2017 reduceerden we het suikergehalte met 7% door producten met lage calorieën aan te bieden. Tegen eind dit jaar willen we het suikergehalte nog verder verminderen (-5%) en we zijn op de goede weg om deze ambitieuze doelstelling te bereiken.”, zo Peeters.

Over de enquête

De online enquête werd door iVOX uitgevoerd bij 1.000 Belgen die representatief zijn op geslacht, taal, leeftijd en diploma. Het onderzoek werd uitgevoerd tussen 22 en 29 september 2020. De maximale foutenmarge bij 1.000 Belgen bedraagt 3,02%.

Het Koninklijk Verbond van de Industrie van Waters en Frisdranken (VIWF) bevroeg in september 1.000 Belgen over hun grensaankopen. Drie op de tien Belgen (28 %) koopt wel eens mineraalwater of frisdrank in het buitenland. Eén op de tien Belgen (11,6 %) trekt zelfs speciaal voor die aankoop de grens over. De Belgen kopen in de eerste plaats omwille van het prijsverschil over de grens. De verliezen door de grensaankopen komen bij een omzetdaling van 20 procent door de corona crisis. Een hervorming van de fiscaliteit zal de concurrentiekracht van de fabrikanten van natuurlijk mineraalwater en frisdranken in België helpen vrijwaren.

3 op de 10 Belgen (28 %) koopt wel eens natuurlijk mineraalwater of frisdrank in het buitenland. Opmerkelijk: 16,4 procent van de Belgen doen dit wanneer ze toch in het buitenland moeten zijn, maar 11,6 procent (41,4 procent van iedereen die over de grens koopt) gaat specifiek voor die aankoop naar het buitenland.

De voornaamste reden voor 3 op de 4 Belgen (74,4 %) om dranken in het buitenland aan te schaffen is de lagere prijs. Voor een minderheid (20,6 %) gaat het om de aankoop van een drank die in België niet beschikbaar is. 9 op de 10 Belgen (86 %) die wel eens frisdrank of mineraalwater in het buitenland kopen, geven aan dat ze die dranken vaker in België zouden kopen, mochten de prijzen in België zakken.

Zware fiscale lasten zorgen voor hoge prijzen

Niet-alcoholische dranken worden in België zwaar belast. Ze zijn onderhevig aan zowel BTW als verpakkingsheffing. Voor frisdranken komt daar nog eens de zogenaamde ‘gezondheidstaks’ bovenop. Sinds 2015 zijn de belastingen op frisdranken net door die gezondheidstaks meer dan verdrievoudigd. Het Prijzenobservatorium heeft al herhaaldelijk vastgesteld dat de stijgende taksen de voornaamste oorzaak zijn van de inflatie voor de niet-alcoholische dranken. De consumenten die dicht bij de Nederlandse of Franse grens wonen, en dat zijn er flink wat: ongeveer de helft van alle Belgen woont op minder dan 50 km van de grens, kopen als reactie op de opeenvolgende prijsstijgingen in België steeds vaker natuurlijk mineraalwater en frisdranken in het buitenland.

In 2019 lagen de grensaankopen 6,2 % hoger dan in 2018. Er werd toen voor 98 miljoen euro in het buitenland aangekocht (175 miljoen liter). In 2018 kochten de Belgen voor 91 miljoen euro aan water en frisdranken (165 miljoen liter) in het buitenland. In dat jaar stegen de grensaankopen trouwens met maar liefst 15,6 % ten opzichte van 2017. De overheid liep voor de periode 2018-2019  al 55 miljoen euro mis aan btw, verpakkingsheffingen en gezondheidstaks door de grensaankopen.

Frankrijk tekent voor zo’n 55 % van alle grensaankopen en Nederland voor 18 %. Op grote afstand daarvan volgen Duitsland en Luxemburg.

In 2020 zagen we een tijdelijke daling van de grensaankopen ten opzichte van 2019 omwille van het sluiten van de grenzen in het voorjaar. Sinds de heropening van de grenzen hebben we echter ook vastgesteld dat de grensaankopen weer in stijgende lijn gingen: de volumes in het buitenland aangekocht zijn gestegen van 2,4% van het totale volume in België in het tweede kwartaal van 2020 naar 7% in het derde kwartaal (ten opzichte van 8,7% voor het derde kwartaal van 2019). En de buitenlandse retailers hebben niet gewacht om in de grensgebieden opnieuw reclamecampagnes te starten om de Belgische klanten terug naar hun winkels net over de grens te lokken.

“Concurrentiekracht, en dus werkgelegenheid onder druk”

“Het heeft geen zin er doekjes om te winden. De sector zal dit jaar omwille van de coronacrisis een verlies aan omzet van minstens 20 % boeken. Daar nog eens bovenop geconfronteerd worden met het verlies door de grensaankopen is echt van het goede te veel. De consument is niet op zoek naar exotische drankjes die je hier niet vindt, nee, de consument wil geld besparen. Laat ons nu eindelijk de redenen wegnemen waarom de waters en frisdranken hier flink duurder zijn dan in Frankrijk en Nederland. We hopen dat de federale overheid de fiscale hervorming zal doorvoeren die nodig is om onze concurrentiekracht, en dus de werkgelegenheid, veilig te stellen.” zegt Bart Peeters, voorzitter van VIWF.

Over de enquête

De online enquête werd door iVOX uitgevoerd bij 1.000 Belgen die representatief zijn op geslacht, taal, leeftijd en diploma. Het onderzoek werd uitgevoerd tussen 22 en 29 september 2020. De maximale foutenmarge bij 1.000 Belgen bedraagt 3,02%.

Net zoals de andere voedingsbedrijven, zijn ook de producenten van gebotteld water en frisdranken door de coronacrisis getroffen. De sluiting van de horeca gevolgd door het wegvallen van festivals en evenementen tijdens de zomer hadden een grote impact op de verkoop en de omzet. Uit een rondvraag die VIWF, de sectorvereniging van de Belgische water- en frisdrankindustrie, in juni deed bij haar leden blijkt dat een derde de omzet zag dalen met minstens 20%. Opvallend: door het sluiten van de grenzen kochten Belgen tijdelijk weer meer water en frisdrank in eigen land.

De strikte lockdown en de sluiting van de horeca is dan al een tijdje achter de rug, toch is de impact ervan nog steeds voelbaar voor producenten van water en frisdranken. De sterke stijging van de besmettingscijfers en de bijhorende maatregelen voorspellen echter weinig goeds. Een enquête bij de leden van VIWF in juni (de deelnemende bedrijven vertegenwoordigen samen 85% van het volume dat door de leden op de Belgische markt wordt afgezet) had al aangegeven dat een derde van de bedrijven een omzetdaling van minstens 20% moest vaststellen tegenover begin maart. Overheidscijfers tonen aan dat ook in juli de accijnsinkomsten en de totale productie nog steeds achterlopen op dezelfde periode vorig jaar (zie afbeelding).

De belangrijkste reden voor deze daling is uiteraard het wegvallen van het “out-of-home” kanaal. Hieronder valt in de eerste plaats de horeca, maar ook andere faciliteiten zoals bv. benzinestations en broodjeszaken. Deze cijfers illustreren goed het belang van deze kanalen voor een groot aantal van de bedrijven. De volumes die daar zijn weggevallen konden ook niet zomaar gecompenseerd worden door een stijging van de verkoop via andere kanalen zoals de supermarkten.

Hittegolf vs. wegvallen evenementen

Traditiegetrouw zorgen stijgende temperaturen voor een stijging van de vraag, en met de hittegolf die we dit jaar hebben gekend, was dat uiteraard niet anders. Daartegenover stond echter ook de nieuwe realiteit waarmee we als gevolg van corona geconfronteerd worden: het schrappen van alle grote en kleine festivals tijdens het volledige zomerseizoen, een flink uitgedund cultureel aanbod, horeca dat weliswaar terug open is maar wel met beperkingen, lage bezettingsgraad van hotels, meer thuiswerk, de out-of-home afzet die geknot is…. Een ramp voor de talrijke organisaties en zelfstandigen, maar ook voor de leveranciers!

Opvallende trend: grensaankopen daalden tijdelijk met 91%

De lockdown bracht echter ook een positieve trend op gang voor de leden van VIWF: Omdat de grenzen sloten, kon de Belg niet meer naar het buitenland om er water en frisdrank aan te kopen. Dat is te merken in de cijfers van de voorbije maanden (zie afbeelding): tijdens de coronacrisis en de sluiting van de grenzen, zijn de volumes van buitenlandse aankopen gedaald tot ongeveer 10% van wat in normale tijden over de grens wordt gekocht. In pre-corona tijd werd gemiddeld 14 miljoen liter water en frisdranken per maand in het buitenland gekocht, tijdens de crisis was dat slechts 1,3 miljoen liter per maand (gemiddeld volume voor de maanden april en mei 2020).

Nu de grenzen opnieuw open zijn, zal deze daling zich waarschijnlijk niet meer verderzetten. Bart Peeters, voorzitter van VIWF: “De afgelopen jaren tekenden we een constante stevige stijging op van het aantal aankopen in het buitenland. Water en frisdrank zijn goedkoper in het buitenland, en deze prijsverschillen zijn niet verdwenen door de coronacrisis. Buitenlandse winkels voeren nu opnieuw campagnes op Belgisch grondgebied, en we stellen vast dat de buitenlandse aankopen stilaan terug op hetzelfde niveau komen als voor de sluiting van de grenzen ”.

Herziening van de fiscaliteit nodig

De heropening van de horeca werd heel positief onthaald door de drankenproducenten, maar de situatie blijft moeilijk, zeker nu het aantal besmettingen weer de hoogte in gaan. De sector hoopt dan ook dat iedereen zich aan de opgelegde maatregelen houdt, zodat er geen verdere verstrengingen nodig zijn. Al blijven de veiligheid en gezondheid van de consument uiteraard vooropstaan.

Het is dan ook van groot belang dat de bedrijven verder ondersteund worden. “We moeten de binnenlandse handel versterken en de Belgische consumenten aanzetten om hun water en frisdrank in België te kopen en niet in het buitenland. In 2019 zijn de grensoverschrijdende aankopen voor niet-alcoholische dranken immers weer met 6,3% gestegen. De tijdelijke verlaging van de btw op niet-alcoholische dranken in de horeca is een goede maatregel, maar de overheid moet dringend werk maken van een globale herziening van de fiscaliteit. We roepen dan ook de nieuwe federale regering op om hierover samen te zitten met de sector.”, zegt Bart Peeters.

De fiscale druk op de sector is groot en maakt dranken in België 30 à 40% duurder dan in het buitenland. Bedrijven betalen verpakkingsheffing, kilometerheffing en accijnzen. Die taksen jagen de prijzen drastisch omhoog. De accijnzen op frisdranken (de gezondheidstaks) zijn sinds 2015 meer dan verdrievoudigd. Het is daarom niet verwonderlijk dat 7% van de frisdranken en water aangekocht worden in het buitenland (met name in Frankrijk en Nederland).

De Algemene Vergadering van VIWF, het Koninklijk Verbond van de Industrie van Waters en Frisdranken, heeft Bart Peeters verkozen tot nieuwe voorzitter. Peeters is Country Director Benelux bij Spadel.  Hij volgt Etienne Gossart op. Het mandaat van de voorzitter loopt over twee jaar. Tot de prioriteiten van de nieuwe voorzitter behoort het herstel van de sector na de COVID-19 crisis, de continue communicatie over de kwaliteit van de producten van de leden en de dialoog met stakeholders over de inspanningen die de bedrijven leveren op het vlak van duurzaamheid.

Bart Peeters is Country Director Benelux van Spadel. Hij heeft ruime FMCG ervaring. Van 2016 tot 2019 had Peeters verschillende directiefuncties bij Coca-Cola European Partners. Daarvoor was hij onder meer bij Procter & Gamble en McKinsey & Company aan de slag. Peeters behaalde een doctorstitel als burgerlijk ingenieur aan de Katholieke Universiteit te Leuven in 2001.

Lees meer

De verdubbeling van de accijnzen op frisdranken op 1 januari 2018 heeft haar impact op de prijzen niet gemist. De consument betaalde in 2018 immers 6,6 % meer voor zijn frisdranken. Zonder de ‘gezondheidstaks’ zou deze stijging minder dan de helft hebben bedragen: 2,7% in plaats van 6,6%.

En hierdoor is de kloof met de buurlanden weer groter geworden: de inflatie op alcoholvrije dranken in België bedroeg 3,0% terwijl de prijzen in onze voornaamste buurlanden slechts met 1,5% zijn gestegen in dezelfde periode.

De producenten van frisdranken roepen dus eens te meer de overheid op om deze ‘gezondheidstaks’ terug te draaien. Ze heeft geen enkele impact op de gezondheid, maar des te meer op de koopkracht van de consumenten. Door deze en andere fiscale maatregelen wordt diezelfde consument steeds meer aangemoedigd zijn aankopen in het buitenland te doen. Dit gaat ten koste van de Belgische producenten én van de Belgische staatskas, die hierdoor zelf inkomsten uit accijnzen en andere heffingen ziet verloren gaan.

Zoals mevrouw Maggie De Block, Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, samen met FEVIA heeft aangekondigd, is het voedingsaanbod de voorbije 5 jaar evenwichtiger geworden. En uiteraard heeft de sector van de frisdranken haar bijdrage geleverd aan deze inspanningen. Een daling van het suikergehalte met 7,1% is het resultaat. En dit is niet het eindpunt.

Al meer dan 15 jaar zetten de producenten van frisdranken zich in om de hoeveelheid suiker in het productengamma te verminderen en om een breed gamma aan dranken met en zonder suiker ter beschikking te stellen aan de consumenten. De sector van de frisdranken is hiermee altijd al een voortrekker geweest in dit domein…

Download het persbericht

Eens te meer heeft de regering gekozen voor de gemakkelijkheidsoplossing door de bestaande accijnzen op frisdranken met 75 miljoen te verhogen. Het gevolg van de vorige accijnsverhoging op frisdranken in januari 2016 was een stijging met 12% van de grensaankopen. Ook nu vreest de sector voor een zware economische impact als gevolg van de zoveelste fiscale maatregel die de drankensector treft.

Lees meer

FEVIA Vlaanderen, Vlaams Minister van Onderwijs Crevits en Vlaams Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Vandeurzen hebben een engagementsverklaring ondertekend om de Vlaamse scholen te ondersteunen in hun dranken- en tussendoortjesbeleid. Ook de sector van de waters en de frisdranken doet mee.

Meer weten