Persberichten

Ook de producenten van niet alcoholische dranken hebben in 2020 rode cijfers in hun boeken geschreven. Het coronavirus heeft zijn sporen nagelaten op zowel het totale volume als de omzet van de leden van VIWF. In vergelijking met 2019 is het volume op de Belgische markt met 12% gedaald, wat overeenkomt met 200 miljoen liter minder. De impact van de sluiting van cafés en restaurants, de afgelasting van alle evenementen en de sterke beperking van het hele out-of-home segment laten dus diepe sporen na. Daarom is het belangrijk dat ook de toeleveranciers aan de horeca kunnen genieten van de nodige ondersteuningsmaatregelen van de overheid, zoals de verlaging van de btw op voeding en drank naar 6% in de horeca. Tenslotte is er nood aan perspectief zodat de productie kan worden afgestemd op een geleidelijke heropening van de horeca in alle veiligheid.

“Dankzij de inzet van al onze medewerkers zijn de bedrijven uit de sector erin geslaagd te blijven produceren tijdens de coronacrisis. De bevoorrading van de winkels is dus nooit in het gedrang gekomen.” zegt Bart Peeters, voorzitter van VIWF. “Maar de impact is toch groot, zeker voor die bedrijven die sterk afhankelijk zijn van de horeca. Daarom blijft het belangrijk dat bedrijven kunnen rekenen op de nodige steunmaatregelen vanuit de overheid.”

12% minder volume: impact sluiting horeca is groot 

De sluiting van de horeca is in de eerste plaats een ramp voor de sector zelf, maar de gevolgen op de producenten van waters en frisdranken, belangrijke toeleveranciers van deze sector, zijn dus groot. De cijfers* laten duidelijk zien dat de verliezen in het out-of-home kanaal helemaal niet gecompenseerd worden door een eventuele stijging van de verkoop in supermarkten. Omzetverliezen tot 10% zijn jammer genoeg meer de regel dan de uitzondering. Dat laatste hangt trouwens zeer sterk af van bedrijf tot bedrijf. Bedrijven die heel sterk gericht zijn op de horeca en slechts in beperkte mate aanwezig zijn in de retail, zagen hun verliezen nog veel sterker oplopen.

“Het kernkabinet heeft beslist om de btw op dranken in de horeca te verlagen tot 6% tot eind september, we juichen deze beslissing toe” vervolgt Bart Peeters, “maar het blijft nodig om ook voor de toeleveranciers te zorgen voor een compensatie voor het geleden omzetverlies op de horeca-activiteiten. En bij voorkeur gebeurt dit op een uniforme manier voor heel België.”

Na jaren van groei krijgen de volumes van de leden van VIWF voor het tweede jaar op rij een daling te verwerken. De eerste daling van 3,56% was het rechtstreekse gevolg van de verdubbeling van de accijnzen op frisdranken, de zgn. gezondheidstaks. Deze accijnsverhoging heeft enkel en alleen geleid tot een stijging van de grensaankopen, voornamelijk naar Frankrijk en in Nederland, wat dus negatief was voor de Belgische producenten van frisdranken en waters. Het consumptiegedrag van de consument is echter niet veranderd door de accijnsverhoging.

Tijdens het coronajaar 2020 heeft deze daling zich verdergezet. De sluiting van de horeca en de afgelasting van alle evenementen en festivals heeft gezorgd voor een daling met bijna 12%.

Accijnsinkomsten 6% lager dan vorig jaar

De accijnsinkomsten* voor 2020, die enkel betrekking hebben op de frisdranken, bevestigen deze negatieve impact: enkel tijdens de maand maart werd meer frisdrank verkocht dan het jaar ervoor, en dit als gevolg van het hamsteren bij het begin van de eerste lockdown. In juni waren de grenzen dicht en zien we dat de achterstand gedeeltelijk werd ingelopen. Maar vanaf de heropening van de grenzen begin juli, is de achterstand terug toegenomen om eind december met een tekort van meer dan 6% af te sluiten.

Grensaankopen

Door het fiscale beleid van de Belgische overheid zijn frisdranken en water een stuk duurder in België dan in de buurlanden. De consumenten hebben dus snel de weg gevonden naar winkels net over de grens. Dit fenomeen werd nog versterkt door de sterke stijging van de accijnzen in 2018.

Bart Peeters: “Na de eerste lockdown hebben we gezien dat de consument snel opnieuw zijn oude gewoontes herneemt en over de grens trekt om water en frisdranken te gaan kopen. Zowel de bedrijven als de overheid verliezen hierdoor inkomsten. Het is duidelijk dat een structurele aanpak van de fiscaliteit nodig is om hier iets aan te doen: een daling van de accijnzen kan ervoor zorgen dat de Belg terug meer in eigen land koopt en kan zo zelfs aanleiding zijn tot een stijging van de inkomsten voor de overheid.”

De sluiting van de grenzen tijdens de eerste lockdown liet een sterke daling zien van deze grensaankopen, en een stijging van de aankopen op de binnenlandse markt. Jammer genoeg is de consument hervallen van zodra de grenzen terug opengingen begin juli. Tijdens de 2de lockdown zijn de grenzen niet dicht, waardoor de impact veel beperkter is gebleven.

Dankzij de grote inzet van alle medewerkers en de steunmaatregelen van de overheid, zijn de leden van VIWF erin geslaagd de consumenten zonder onderbreking te bevoorraden, waardoor deze ook tijdens de moeilijkste momenten hun lievelingsproducten konden terugvinden in de schappen van de supermarkten. De bedrijven hebben ook zwaar geïnvesteerd om veilige omstandigheden voor hun medewerkers te garanderen. Het is daarom belangrijk dat de bedrijven uit onze sector kunnen genieten van steunmaatregelen, zowel in de aanloop naar de heropening van de horeca als in de periode erna. En een herziening van de fiscaliteit blijft noodzakelijk om de grensaankopen een halt toe te roepen.

Voor het volledige tabellenrapport, klik hier.*

*Deze link bevat een ZIP-file met 5 bestanden (cijfers totaal volume NL en FR, accijnsinkomsten NL en FR, volledig tabellenrapport).

Het Koninklijk Verbond van de Industrie van Waters en Frisdranken (VIWF) bevroeg in september 1.000 Belgen over hun eet- en drinkgewoonten. Bijna 40% van de respondenten verklaarde omwille van de coronacrisis gezonder te eten en te drinken. 29,1% van de Belgen kiest er bovendien voor om minder suiker te consumeren. De meerderheid van wie de suikerconsumptie terugschroeft, doet dit door suikerhoudende frisdranken te vervangen door gearomatiseerde waters, water en suikervrije frisdranken. De coronacrisis heeft hiermee een bestaande consumententrend nog versterkt.

39,3% van de Belgen heeft er omwille van de coronacrisis voor gekozen extra te letten op gezonde voeding. Een kleinere groep, maar nog steeds een aanzienlijk deel van de bevolking (29,1%), consumeert nu minder suiker dan voorheen. De meerderheid (59,5%) van wie minder suiker consumeert doet dit in de eerste plaats door minder of geen gesuikerde frisdranken te drinken. Die gesuikerde frisdranken worden dan vervangen door vooral water en gearomatiseerd water (67,8%), frisdranken zonder suiker (32,1%) en koffie en thee (24,5%). Slechts 9,9% van de respondenten die aangeven dat ze minder gesuikerde frisdranken drinken, is ook echt helemaal gestopt met de consumptie ervan.

“We stellen vast dat bijna 40% van de Belgen aangeeft zijn voedingsgewoontes aan te passen als gevolg van de coronacrisis. Het brede gamma aan producten die onze bedrijven aanbieden kan hen hierbij zeker helpen. De leden van VIWF hebben de voorbije jaren sterk ingezet om meer producten op de markt te brengen die minder of zelfs helemaal geen suiker bevatten, en dat blijft ook een van de prioriteiten voor de komende jaren”, zegt Bart Peeters, voorzitter van VIWF.

Alternatieven in overschot

De afgelopen 10 jaar zijn de natuurlijke mineraalwaters, gearomatiseerde waters, suikervrije en suikerarme frisdranken aan een gestage opmars bezig. Sinds 2015 is de consumptie van natuurlijk mineraalwater en bronwater groter dan die van frisdranken.

Reeds 40% van alle bruisende frisdranken (type limonades en cola’s) is light/zero. Hiermee komt België op de 5de plaats in Europa en moeten we enkel Finland, Noorwegen, Ierland en het Verenigd Koninkrijk laten voorgaan.

“De stijgende populariteit van de waters en de suikervrije frisdranken is niet nieuw. Als sector juichen we toe dat mensen bewuste keuzes maken op het vlak van hun gezondheid. Onze leden-fabrikanten hebben een kwaliteitsvol aanbod van producten dat iedereen in de mogelijkheid stelt de keuzes te maken die ze wenselijk of noodzakelijk achten. Deze inspanningen passen in het kader van het Convenant Evenwichtige Voeding waartoe onze leden zich hebben verbonden. Tussen 2012 en 2017 reduceerden we het suikergehalte met 7% door producten met lage calorieën aan te bieden. Tegen eind dit jaar willen we het suikergehalte nog verder verminderen (-5%) en we zijn op de goede weg om deze ambitieuze doelstelling te bereiken.”, zo Peeters.

Over de enquête

De online enquête werd door iVOX uitgevoerd bij 1.000 Belgen die representatief zijn op geslacht, taal, leeftijd en diploma. Het onderzoek werd uitgevoerd tussen 22 en 29 september 2020. De maximale foutenmarge bij 1.000 Belgen bedraagt 3,02%.

Het Koninklijk Verbond van de Industrie van Waters en Frisdranken (VIWF) bevroeg in september 1.000 Belgen over hun grensaankopen. Drie op de tien Belgen (28 %) koopt wel eens mineraalwater of frisdrank in het buitenland. Eén op de tien Belgen (11,6 %) trekt zelfs speciaal voor die aankoop de grens over. De Belgen kopen in de eerste plaats omwille van het prijsverschil over de grens. De verliezen door de grensaankopen komen bij een omzetdaling van 20 procent door de corona crisis. Een hervorming van de fiscaliteit zal de concurrentiekracht van de fabrikanten van natuurlijk mineraalwater en frisdranken in België helpen vrijwaren.

3 op de 10 Belgen (28 %) koopt wel eens natuurlijk mineraalwater of frisdrank in het buitenland. Opmerkelijk: 16,4 procent van de Belgen doen dit wanneer ze toch in het buitenland moeten zijn, maar 11,6 procent (41,4 procent van iedereen die over de grens koopt) gaat specifiek voor die aankoop naar het buitenland.

De voornaamste reden voor 3 op de 4 Belgen (74,4 %) om dranken in het buitenland aan te schaffen is de lagere prijs. Voor een minderheid (20,6 %) gaat het om de aankoop van een drank die in België niet beschikbaar is. 9 op de 10 Belgen (86 %) die wel eens frisdrank of mineraalwater in het buitenland kopen, geven aan dat ze die dranken vaker in België zouden kopen, mochten de prijzen in België zakken.

Zware fiscale lasten zorgen voor hoge prijzen

Niet-alcoholische dranken worden in België zwaar belast. Ze zijn onderhevig aan zowel BTW als verpakkingsheffing. Voor frisdranken komt daar nog eens de zogenaamde ‘gezondheidstaks’ bovenop. Sinds 2015 zijn de belastingen op frisdranken net door die gezondheidstaks meer dan verdrievoudigd. Het Prijzenobservatorium heeft al herhaaldelijk vastgesteld dat de stijgende taksen de voornaamste oorzaak zijn van de inflatie voor de niet-alcoholische dranken. De consumenten die dicht bij de Nederlandse of Franse grens wonen, en dat zijn er flink wat: ongeveer de helft van alle Belgen woont op minder dan 50 km van de grens, kopen als reactie op de opeenvolgende prijsstijgingen in België steeds vaker natuurlijk mineraalwater en frisdranken in het buitenland.

In 2019 lagen de grensaankopen 6,2 % hoger dan in 2018. Er werd toen voor 98 miljoen euro in het buitenland aangekocht (175 miljoen liter). In 2018 kochten de Belgen voor 91 miljoen euro aan water en frisdranken (165 miljoen liter) in het buitenland. In dat jaar stegen de grensaankopen trouwens met maar liefst 15,6 % ten opzichte van 2017. De overheid liep voor de periode 2018-2019  al 55 miljoen euro mis aan btw, verpakkingsheffingen en gezondheidstaks door de grensaankopen.

Frankrijk tekent voor zo’n 55 % van alle grensaankopen en Nederland voor 18 %. Op grote afstand daarvan volgen Duitsland en Luxemburg.

In 2020 zagen we een tijdelijke daling van de grensaankopen ten opzichte van 2019 omwille van het sluiten van de grenzen in het voorjaar. Sinds de heropening van de grenzen hebben we echter ook vastgesteld dat de grensaankopen weer in stijgende lijn gingen: de volumes in het buitenland aangekocht zijn gestegen van 2,4% van het totale volume in België in het tweede kwartaal van 2020 naar 7% in het derde kwartaal (ten opzichte van 8,7% voor het derde kwartaal van 2019). En de buitenlandse retailers hebben niet gewacht om in de grensgebieden opnieuw reclamecampagnes te starten om de Belgische klanten terug naar hun winkels net over de grens te lokken.

“Concurrentiekracht, en dus werkgelegenheid onder druk”

“Het heeft geen zin er doekjes om te winden. De sector zal dit jaar omwille van de coronacrisis een verlies aan omzet van minstens 20 % boeken. Daar nog eens bovenop geconfronteerd worden met het verlies door de grensaankopen is echt van het goede te veel. De consument is niet op zoek naar exotische drankjes die je hier niet vindt, nee, de consument wil geld besparen. Laat ons nu eindelijk de redenen wegnemen waarom de waters en frisdranken hier flink duurder zijn dan in Frankrijk en Nederland. We hopen dat de federale overheid de fiscale hervorming zal doorvoeren die nodig is om onze concurrentiekracht, en dus de werkgelegenheid, veilig te stellen.” zegt Bart Peeters, voorzitter van VIWF.

Over de enquête

De online enquête werd door iVOX uitgevoerd bij 1.000 Belgen die representatief zijn op geslacht, taal, leeftijd en diploma. Het onderzoek werd uitgevoerd tussen 22 en 29 september 2020. De maximale foutenmarge bij 1.000 Belgen bedraagt 3,02%.

Net zoals de andere voedingsbedrijven, zijn ook de producenten van gebotteld water en frisdranken door de coronacrisis getroffen. De sluiting van de horeca gevolgd door het wegvallen van festivals en evenementen tijdens de zomer hadden een grote impact op de verkoop en de omzet. Uit een rondvraag die VIWF, de sectorvereniging van de Belgische water- en frisdrankindustrie, in juni deed bij haar leden blijkt dat een derde de omzet zag dalen met minstens 20%. Opvallend: door het sluiten van de grenzen kochten Belgen tijdelijk weer meer water en frisdrank in eigen land.

De strikte lockdown en de sluiting van de horeca is dan al een tijdje achter de rug, toch is de impact ervan nog steeds voelbaar voor producenten van water en frisdranken. De sterke stijging van de besmettingscijfers en de bijhorende maatregelen voorspellen echter weinig goeds. Een enquête bij de leden van VIWF in juni (de deelnemende bedrijven vertegenwoordigen samen 85% van het volume dat door de leden op de Belgische markt wordt afgezet) had al aangegeven dat een derde van de bedrijven een omzetdaling van minstens 20% moest vaststellen tegenover begin maart. Overheidscijfers tonen aan dat ook in juli de accijnsinkomsten en de totale productie nog steeds achterlopen op dezelfde periode vorig jaar (zie afbeelding).

De belangrijkste reden voor deze daling is uiteraard het wegvallen van het “out-of-home” kanaal. Hieronder valt in de eerste plaats de horeca, maar ook andere faciliteiten zoals bv. benzinestations en broodjeszaken. Deze cijfers illustreren goed het belang van deze kanalen voor een groot aantal van de bedrijven. De volumes die daar zijn weggevallen konden ook niet zomaar gecompenseerd worden door een stijging van de verkoop via andere kanalen zoals de supermarkten.

Hittegolf vs. wegvallen evenementen

Traditiegetrouw zorgen stijgende temperaturen voor een stijging van de vraag, en met de hittegolf die we dit jaar hebben gekend, was dat uiteraard niet anders. Daartegenover stond echter ook de nieuwe realiteit waarmee we als gevolg van corona geconfronteerd worden: het schrappen van alle grote en kleine festivals tijdens het volledige zomerseizoen, een flink uitgedund cultureel aanbod, horeca dat weliswaar terug open is maar wel met beperkingen, lage bezettingsgraad van hotels, meer thuiswerk, de out-of-home afzet die geknot is…. Een ramp voor de talrijke organisaties en zelfstandigen, maar ook voor de leveranciers!

Opvallende trend: grensaankopen daalden tijdelijk met 91%

De lockdown bracht echter ook een positieve trend op gang voor de leden van VIWF: Omdat de grenzen sloten, kon de Belg niet meer naar het buitenland om er water en frisdrank aan te kopen. Dat is te merken in de cijfers van de voorbije maanden (zie afbeelding): tijdens de coronacrisis en de sluiting van de grenzen, zijn de volumes van buitenlandse aankopen gedaald tot ongeveer 10% van wat in normale tijden over de grens wordt gekocht. In pre-corona tijd werd gemiddeld 14 miljoen liter water en frisdranken per maand in het buitenland gekocht, tijdens de crisis was dat slechts 1,3 miljoen liter per maand (gemiddeld volume voor de maanden april en mei 2020).

Nu de grenzen opnieuw open zijn, zal deze daling zich waarschijnlijk niet meer verderzetten. Bart Peeters, voorzitter van VIWF: “De afgelopen jaren tekenden we een constante stevige stijging op van het aantal aankopen in het buitenland. Water en frisdrank zijn goedkoper in het buitenland, en deze prijsverschillen zijn niet verdwenen door de coronacrisis. Buitenlandse winkels voeren nu opnieuw campagnes op Belgisch grondgebied, en we stellen vast dat de buitenlandse aankopen stilaan terug op hetzelfde niveau komen als voor de sluiting van de grenzen ”.

Herziening van de fiscaliteit nodig

De heropening van de horeca werd heel positief onthaald door de drankenproducenten, maar de situatie blijft moeilijk, zeker nu het aantal besmettingen weer de hoogte in gaan. De sector hoopt dan ook dat iedereen zich aan de opgelegde maatregelen houdt, zodat er geen verdere verstrengingen nodig zijn. Al blijven de veiligheid en gezondheid van de consument uiteraard vooropstaan.

Het is dan ook van groot belang dat de bedrijven verder ondersteund worden. “We moeten de binnenlandse handel versterken en de Belgische consumenten aanzetten om hun water en frisdrank in België te kopen en niet in het buitenland. In 2019 zijn de grensoverschrijdende aankopen voor niet-alcoholische dranken immers weer met 6,3% gestegen. De tijdelijke verlaging van de btw op niet-alcoholische dranken in de horeca is een goede maatregel, maar de overheid moet dringend werk maken van een globale herziening van de fiscaliteit. We roepen dan ook de nieuwe federale regering op om hierover samen te zitten met de sector.”, zegt Bart Peeters.

De fiscale druk op de sector is groot en maakt dranken in België 30 à 40% duurder dan in het buitenland. Bedrijven betalen verpakkingsheffing, kilometerheffing en accijnzen. Die taksen jagen de prijzen drastisch omhoog. De accijnzen op frisdranken (de gezondheidstaks) zijn sinds 2015 meer dan verdrievoudigd. Het is daarom niet verwonderlijk dat 7% van de frisdranken en water aangekocht worden in het buitenland (met name in Frankrijk en Nederland).

De Algemene Vergadering van VIWF, het Koninklijk Verbond van de Industrie van Waters en Frisdranken, heeft Bart Peeters verkozen tot nieuwe voorzitter. Peeters is Country Director Benelux bij Spadel.  Hij volgt Etienne Gossart op. Het mandaat van de voorzitter loopt over twee jaar. Tot de prioriteiten van de nieuwe voorzitter behoort het herstel van de sector na de COVID-19 crisis, de continue communicatie over de kwaliteit van de producten van de leden en de dialoog met stakeholders over de inspanningen die de bedrijven leveren op het vlak van duurzaamheid.

Bart Peeters is Country Director Benelux van Spadel. Hij heeft ruime FMCG ervaring. Van 2016 tot 2019 had Peeters verschillende directiefuncties bij Coca-Cola European Partners. Daarvoor was hij onder meer bij Procter & Gamble en McKinsey & Company aan de slag. Peeters behaalde een doctorstitel als burgerlijk ingenieur aan de Katholieke Universiteit te Leuven in 2001.

Lees meer

De verdubbeling van de accijnzen op frisdranken op 1 januari 2018 heeft haar impact op de prijzen niet gemist. De consument betaalde in 2018 immers 6,6 % meer voor zijn frisdranken. Zonder de ‘gezondheidstaks’ zou deze stijging minder dan de helft hebben bedragen: 2,7% in plaats van 6,6%.

En hierdoor is de kloof met de buurlanden weer groter geworden: de inflatie op alcoholvrije dranken in België bedroeg 3,0% terwijl de prijzen in onze voornaamste buurlanden slechts met 1,5% zijn gestegen in dezelfde periode.

De producenten van frisdranken roepen dus eens te meer de overheid op om deze ‘gezondheidstaks’ terug te draaien. Ze heeft geen enkele impact op de gezondheid, maar des te meer op de koopkracht van de consumenten. Door deze en andere fiscale maatregelen wordt diezelfde consument steeds meer aangemoedigd zijn aankopen in het buitenland te doen. Dit gaat ten koste van de Belgische producenten én van de Belgische staatskas, die hierdoor zelf inkomsten uit accijnzen en andere heffingen ziet verloren gaan.

Zoals mevrouw Maggie De Block, Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, samen met FEVIA heeft aangekondigd, is het voedingsaanbod de voorbije 5 jaar evenwichtiger geworden. En uiteraard heeft de sector van de frisdranken haar bijdrage geleverd aan deze inspanningen. Een daling van het suikergehalte met 7,1% is het resultaat. En dit is niet het eindpunt.

Al meer dan 15 jaar zetten de producenten van frisdranken zich in om de hoeveelheid suiker in het productengamma te verminderen en om een breed gamma aan dranken met en zonder suiker ter beschikking te stellen aan de consumenten. De sector van de frisdranken is hiermee altijd al een voortrekker geweest in dit domein…

Download het persbericht

Eens te meer heeft de regering gekozen voor de gemakkelijkheidsoplossing door de bestaande accijnzen op frisdranken met 75 miljoen te verhogen. Het gevolg van de vorige accijnsverhoging op frisdranken in januari 2016 was een stijging met 12% van de grensaankopen. Ook nu vreest de sector voor een zware economische impact als gevolg van de zoveelste fiscale maatregel die de drankensector treft.

Lees meer

FEVIA Vlaanderen, Vlaams Minister van Onderwijs Crevits en Vlaams Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Vandeurzen hebben een engagementsverklaring ondertekend om de Vlaamse scholen te ondersteunen in hun dranken- en tussendoortjesbeleid. Ook de sector van de waters en de frisdranken doet mee.

Meer weten